Ruh Sıhhati Derneği Lideri Dr. Ömer Akgül, Kahramanmaraş merkezli yaşanılan sarsıntı sonrası ülke genelini etkileyen durum için “Merhamet ve Yardımlaşma Hissimizi Güç Vakitlerde Nasıl Koruyabiliriz?” isimli yazıyı kaleme aldı.
6 Şubat 2023’te sabaha karşı 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki zelzeleyle sarsılan Türkiye için “Merhamet ve Yardımlaşma Hissimizi Güç Vakitlerde Nasıl Koruyabiliriz?” başlıklı yazısını ele alan Ruh Sıhhati Derneği Lideri Dr. Ömer Akgül, “6 Şubat tarihinde yaşadığımız sarsıntı afetinin ruhumuzda bir çok ruhsal fay kırıklıklarına da sebep olacağını kestirim edersiniz. Bunlardan bir tanesi de yardımlaşma davranışımızın temelindeki merhamet hissimizin ziyan görmemesi.” dedi.
MERHAMET ÇINARIMIZI KURUTMAYALIM
Çeşitli mecralardan edindiğimiz “yardım göndermeyin, tırcılar yerlere döküyor, israf oluyor, eski eşya göndermeyin, saçma sapan şeyler göndermeyin, yağma yapılıyor, afetzedeler gereksinimlerinin dışında ve fazlasını stokluyor, yardımlarda insan seçiliyor, yol kesilip yardımlar talan ediliyor, vb” bir çok bilgi, maalesef bizlerin yardım tavırlarını etkiliyor. Bununla birlikte (afet travmasının şok tesirleri bağlamında düşünmemiz gereken) afetzedelerin de, gelen kıyafetlerin renk desen seçmesi, hiç kullanılmamış ayakkabıların kutusunu açıp, bir adedine karar verene kadar deneyip deneyip, açmış olduğu kutulara denediği ayakkabıları koymadan, ortalığa atıp karıştırması ve bağışların kullanılamaz hale gelmesine sebep olması, vb haberlerden ötürü, bizi insan kılan merhamet pınarlarımızın kurutulmasına müsaade etmeyelim. Merhamet ve diğergamlık duygusu öbür vakitlerde da bizlere lazım olacak. Birinci başta coşkun bir heyecan ve aidiyetle giriştiğimiz yardımlaşma seferberliğinden bu ve gibisi haberlerden ötürü evvel geri çekilme evresine, sonrasında duyarsızlaşma sürecine giriyoruz. Sonrasında da en berbatı ise bu öğrenmenin öteki bir vakte yahut olaya transfer edilmesi gerçekleşiyor. Merhamet hissine muhtaçlığımız olacak bir öteki vakte bu öğrenilmiş çaresizliğin transfer edilmesi, seyirci rolünü kabullenme üzere bir talihsizliğe sebep oluyor. Ve artık yardımlaşma tavrımız merhamet duygumuzla birlikte bir diğer enkaza dönüşen evreye geliyor.
MERHAMET BİZE HER VAKİT LAZIM
Merhamet hissinin sevk ettiği davranışlardan biri olan yardımlaşma üzerinde duran Dr. Ömer Akgül, Rahman ve Rahim’den beslenen merhamet çınarı, insanoğlu için en değerli hislerden birisidir. Merhamet Küllinin cüziye en büyük armağanlardandır. Merhamet sevk ettiği davranış bakımından insanı yeterli eden bir cevherdir. Zira merhamet hissinin sevk ettiği davranışlardan biri olan “yardım etmek”, zenginin yoksula yönelik bir yeterlilik hareketi değildir. Birebir halde yardım etmek güçlünün zayıfa, üstün asta, amirin memura, çok bilenin az bilene yönelik bir güzellik hareketi değildir. Yardım etmek aslında kişinin kendisine yönelik yapmış olduğu bir uygunluk aksiyonudur. Beşere bir öteki beşere yardım etmekten daha yeterli gelen bir öbür şey yoktur diyen From tam da bunu kastetmiş olabilir. Kalbinde merhamet isimli çınar olandan ümit kesilmemesi için kendimizi de güzelleştirecek bu çınarı baltalamamak gerekir. Zira merhamet sevginin daha kapsayıcı bir mertebesidir. Bilhassa son yıllarda yapılan pek çok bilimsel araştırma, yardım tavırlarının ruhsal sıhhatimize, olumlu hislere, bilhassa de mutluluğa katkıda bulunduğunu göstermektedir. Bununla birlikte tıpkı vakitte keyifli insanların da daha fazla yardım içeren davranışta bulunduğunu bulgulanmıştır. Yani hem yardım davranışları memnunluğu artırıyor, hem memnunluk yardım tavırlarımızı teşvik ediyor.
MERHAMET VE YARDIMLAŞMA EN ÇOK KİŞİNİN KENDİSİNE DÜZGÜN GELİYOR
Gönüllü davranışlar içinde bulunan insanların hayattan doyum düzeylerinin arttığı ortaya çıktığını belirten Akgül, Başkalarından yardım ve merhamet gören insanların yardım etmeye daha fazla eğilim gösterdikleri biliniyor. Bununla birlikte olumlu hisleri daha fazla yaşayan ve kendilerini daha keyifli hisseden bireylerin ise, nispeten depresif hissedenlere nazaran yardımlaşmaya ve takviye olmaya daha fazla eğilimli olduğu görülüyor. Merhametli yardımlaşan şahısların beyin aktiveleri MR aygıtıyla takip edildiğinde, beyinde haz ve ödül alındığında çalışan bölgelerle tıpkı biçimde çalıştığı dopamin hormonu salgılandığı tespit ediliyor. İstekli davranışlar içinde bulunan insanların hayattan doyum düzeylerinin arttığı ortaya çıkıyor. Örneğin az bir ölçü para verilen üniversite öğrencilerinin bir kısmından akşama kadar kendileri için bir şeyler almaları, başkalarından ise bir arkadaşları yahut aile üyeleri için bir şeyler almaları isteniyor. Gün sonunda karşılaştırıldıklarında diğerleri için bir şey alan öğrencilerin daha memnun hissettikleri görülüyor.
Kendimizi yıpratmayacak ve tüketmeyecek halde yardımlaşmak, bunları yaparken empati üzere kimi hünerimizi geliştirmek ve hasebiyle bir şeyler öğrenmek, çok daha âlâ hissetmemize yardımcı olacaktır.
Bunlarla birlikte bumerang tesiri düşünülmeden yapılan yardımlar ayrıyeten daha da kutsaldır. Birbirine borçlu olduğunu düşünerek yardımlaşırken ‘ben üstün bir beşerim, bak yardım ediyorum’, ‘onun bende hakları var onun için yapmam lazım’ diyerek yani üstencil bir bakışla bencillik yapılırsa tam yardım olmuyor. Kesinlikle boşa gitmiyor lakin yardım kavramının altını tam manasıyla doldurmuyor. ‘Sessiz yardım, sessiz iyilik’ kavramları sağ elinin verdiğini sol elinin bilmemesi esasını destekliyor. İnsan kimseye göstermeden yeterlilik yapmayı başarırsa kendi egosunu terbiye edebilir.
MERHAMET HİSSİMİZİ NASIL KORUYACAĞIZ
1-Bireysel yardım planınızı evvelce belirleyin: Her türlü talihsizliğe karşın nasıl bir insan başarısı ortaya koyabilirim? Yerine öbür parıltı konulamaz hangi aydınlığı ışıtmaya yetkinim? Eksik olan neyi tamam etmek üzere varım? Üzere soruların karşılıklarını arayarak, afetlerde yapabileceğimiz en eşsiz ve bir diğeri tarafından yapılması bize nazaran daha sıkıntı yeteneğimizin gücünü keşfedelim. Ne yaptığımızın ehemmiyetiyle birlikte nasıl yaptığımızın da değerli olduğunu bilelim. Bir hastanede enfeksiyonla uğraş eden hijyeni sağlayan paklık kahramanları da en az hekimler kadar kutsal bir iş yapıyorlar hayat kurtarma bakımından. Kendimizin güçlü olduğu alanda yardım planımızla birlikte bilgi, deneyim, vücut gücü, yeteneklerimiz, maddi öbür alanlarda da yapabildiklerimizi ihmal etmeyelim.
2-Örgütsel yardım planınızı yapın: Yardımın örgütlü organize ve koordineli yapılması kaynakların isabetli kullanılması bakımından değerlidir. AFAD, KIZILAY, İHH üzere büyük tertiplerin çatısı altında kurumsal ve ferdi tertibinizi hazırlayın. Şu anda 21. yüzyıl hüneri olan yardımlaşma kalite sistemlerinin işareti olarak kabul edildi. Bilhassa 21. yüzyıl marifeti grup çalışmasıdır. Asıl muvaffakiyet, ferdî muvaffakiyetten çok ekip muvaffakiyetinde yatıyor. Bunu da destekleyen nörobilim oldu. Nörobilim insanın ilişkisel bir varlık olduğunu belirtiyor. İnsan zihni tek başına yaşamaya nazaran programlanmamıştır.
3-İşlevsiz etkileşimlerden uzak duralım: Makus örneklerin moral bozucu rüzgarından içimizdeki merhamet çınarını korumak için yardımlaşma hissimizi zedeleyecek fonksiyonsuz, anlamsız olayları yaymayalım, bilelim ki her şey o istisnadan ibaret değil, ayrıyeten o davranışı sergileyen bireylerin afetzede psikolojisi içerisinde şok davranışları sergileyen biri olduğunu düşünüp aklı selimimizi koruyalım. Beynimiz olumsuzu görmeye ve hatırlamaya meyilli olabilir, o yüzden olmamasını istediklerimizi değil olmasını istediklerimizi konuşalım. Herkesin basın mensubu olduğu bu toplumsal medya çağında basın mensupları da bu bahiste hassasiyet göstermeye daha ihtimamlı olmalı.
4-Yardımdan kaçınırsak makûs hissederiz: New York Sıhhat Geliştirme Enstitüsü, hayatını gönüllülük hizmetlerine adamış olan 3 bin 300 istekli üzerinde yaptığı araştırmada; kümenin yüzde 95’inin, yardım etme hareketinden sonra gerilim seviyelerinin düştüğünü vurguladı. Cornell Üniversitesi’nde 427 bayanı içine alan 30 yıllık bir araştırma, istekli çalışmanın uzun ve sağlıklı yaşamanın temel belirleyicilerinden biri olduğunu ortaya koydu. San Francisco Üniversitesi’nden Kollayıcı Hekimlik Profesörü Dr. Dean Ornish ve Harvard Tıp Fakültesi’nden Kardiyolog Dr. Herbert Benson, diğerlerine yardımı içine alan istekli etkinliklere iştiraki, tüm rehabilitasyon programlarına koyduklarını söz ediyor. Yalnız yaşayanların bu tıp etkinliklere katılanlara kıyasla beş kat daha yüksek risk kümesinde olduğu da açıklandı. Gönüllülük ve hizmet insanları birbirine bağlar, yeterlilik hissini güçlendirir, güzel vakit geçirmelerini sağlar ve kendileri güçlü hissetmelerine yol açar.
5-Kibirden kurtulalım: Araştırmalar, insanların refah ve maddi varlık merdiveninde yükseldikçe empati ve merhamet hislerinin azaldığını ve sahip olduklarını hak ettikleri (ben ateşten yaratıldım, o topraktan ben daha üstünüm isyanı bu kibrin asıl kaynağıdır) konusunda güçlü bir inanç geliştirdiklerini düşündürüyor. Batı kültüründe yardımlaşmak, birine yardım etmek, yardım almak bir zaaf olarak görülüyor. Zaaf olarak görüldüğü için kişiselleşmeye mani oluyor üslubunda bir niyet var. Nietzsche’nin bu mevzuda bir kelamı vardır. Diyor ki; “Yardımlaşmak, tevazu işletme maliyetini artırır.” Neden kendi ayağı üzerinde duramayan insan, doğal seçilim maddesine nazaran yok olup gitsin? Ona yardım etmek zorunda değiliz” üslubunda bir yaklaşım kelam konusuyken bizde ‘Komşusu açken tok yatan bizden değildir’ kelamı kültürümüzün en kıymetli sloganlarından biri.
6-Fırsatçıların ekmeğine yağ sürmeyelim: Ekonomik, siyasi, prestij, ihtiras, rövanş ve hesap görme, güç devşirme hırsları peşinde koşan kişi ve kurumların berbat niyetlerine alet olmamak için fitneden uzak durmak çok değerli.
Özetle bizi insan kılan merhamet hissimizi hiç kimsenin insafına bırakmayalım. Olumsuz haberlere karşın içimizdeki yardımlaşma hissini canlı ve güçlü tutabiliyorsanız ne keyifli size.
https://i20.haber7.net/resize/1300×731//haber/haber7/photos/2023/07/merhamet_ve_yardimlasma_duygumuzu_zor_zamanlarda_nasil_koruyabiliriz_1676453367_1959.jpg Yasemin